Stikstofproblematiek
Een landelijk probleem: er komt nog steeds teveel stikstof uit de lucht neer op beschermde natuurgebieden (zoals De Bruuk en Sint-Jansberg), door uitstoot uit de landbouw, verkeer en industrie. Met als gevolg grote schade aan de natuur. Lees hier meer over achtergronden en actualiteit.
(30 mei 2019)
Raad van State: PAS ongeschikt als toetsingskader
Het Programma Aanpak Stikstof (PAS) mag niet als basis voor toestemming voor activiteiten worden gebruikt. Dat blijkt uit een tweetal uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 29 mei 2019. Op basis van de PAS wordt vooruitlopend op toekomstige positieve gevolgen van maatregelen voor beschermde natuurgebieden, alvast toestemming gegeven voor activiteiten die mogelijk schadelijk zijn voor die gebieden. Zo’n toestemming 'vooraf' mag niet (meer), aldus de Afdeling bestuursrechtspraak. De besluiten over veehouderijen die in deze uitspraken centraal staan, halen om die reden de eindstreep niet. Er is geen hoger beroep mogelijk. De betreffende uitspraken zijn hier en hier te lezen.
De uitspraak heeft ook gevolgen voor de vele beroepszaken die nog op de plank liggen bij de Raad van State. En voor nog te vergunnen uitbreidingen van o.a. de veehouderij, maar ook industrie, wegenbouw en luchtvaart die tot verhoging van de ammoniakdepositie op beschermde natuurgebieden leiden. Hopelijk leidt dit ertoe dat er eindelijk eens echte stappen worden gezet om het ammoniakprobleem aan te pakken, door vermindering van de uitstoot bij de bron.
Europees Hof: Nederlands stikstofbeleid voldoet niet
Op 7 november 2018 heeft het Europees Hof van Justitie uitspraak gedaan over de aanvaardbaarheid van de PAS (Programma Aanpak Stikstof) in relatie tot de Europese Habitatrichtlijn (bescherming natuurgebieden). De Raad van State had hierom verzocht en een aantal vragen voorgelegd aan het Hof. In de tussentijd is de behandeling van honderden beroepen tegen verleende vergunningen geschorst. De uitspraak komt er op neer dat duizenden natuurvergunningen die sinds 2015 zijn verleend voor de bouw, inrichting of uitbreiding van veebedrijven en mestvergisters, en ook kolen- en biomassacentrales en wegenbouw, niet verleend hadden mogen worden. Het Hof oordeelde dat nationaal beleid zoals in de PAS verwoord, slechts is toegestaan als vaststaat dat de daaraan ten grondslag liggende passende beoordeling volledig en definitief is d.w.z. wetenschappelijk verantwoord. In een passende beoordeling mag alleen rekening worden gehouden met de positieve gevolgen van maatregelen, zoals instandhoudings- of preventieve maatregelen, indien deze positieve gevolgen vaststaan ten tijde van de passende beoordeling. Daarmee zet het Hof een dikke streep door een belangrijk uitgangspunt van de PAS: nu stikstofruimte uitdelen in de verwachting dat er in de toekomst stikstof wordt ingeleverd, terwijl er thans al sprake is van forse overbelasting van de natuurgebieden. Een ander opvallend punt in de uitspraak is dat het Hof stelt dat beweiding en mest uitrijden nabij Natura 2000 gebieden in principe ook vergunningsplichtige activiteiten kunnen zijn. Het is nu aan Raad van State om met deze uitspraak verder te gaan met de afhandeling van de lopende procedures. Duidelijk is dat de huidige PAS-regeling niet meer te gebruiken is. Dat is in ieder geval winst voor de natuur.
(29 maart 2018)
Verzoek aan EU om geen nieuwe derogatie te verlenen
Op initiatief van de Coöperatie Mobilisation for the Environment is er op 28 maart door 11 natuur- en milieuorganisaties, waaronder de Werkgroep Milieubeheer Groesbeek, een brief gestuurd aan de Europese Commissie, met het verzoek om aan Nederland geen nieuwe derogatie van de Nitraatrichtlijn toe te kennen. Wij vinden het hoog tijd dat Nederland eens serieus werk gaat maken van het terugdringen van het grote mestoverschot dat ons land kent en grote problemen voor o.a. natuur en water veroorzaakt. Al 20 jaar heeft Nederland telkens een derogatie (= afwijking van de Europese norm) bedongen om meer dierlijke mest op het land te mogen brengen dan andere boeren in Europa. En nog altijd kan Nederland niet voldoen aan de Nitraatrichtlijn.
Deze derogatie (ontheffing) houdt in dat Nederlandse boeren onder voorwaarden in plaats van 170 kilogram 250 of 230 kilogram (afhankelijk van hun locatie) stikstof uit dierlijke mest per hectare per jaar mogen deponeren. Een deel van die stikstof spoelt uit naar het oppervlaktewater, en op steeds meer plekken ook naar het grondwater. Tientallen grondwaterwinputten bevatten inmiddels meer meststoffen dan wettelijk is toegestaan in het drinkwater. De 11 organisaties verwijten de regering ook dat ze nalatig optreedt in het bereiken van de doelstellingen van de richtlijn, o.a. vanwege het te late/onvoldoende optreden tegen de mestfraude.
(28 mei 2017, bijgewerkt 29 maart 2018)
PAS in werking, maar hoe lang nog?
Op 1 juli 2015 is de PAS (Programmatische Aanpak Stikstof) in werking getreden, ondanks de vele kritische zienswijzen die zijn ingediend. Maar hoe lang nog kan dit uiterst discutabele systeem in de benen blijven? Medio 2017 heeft de Raad van State n.a.v. de behandeling van een aantal beroepschriften vragen gesteld aan het Europese Hof van Justitie. De Raad van State wil van het Europese Hof weten of de PAS in overeenstemming is met de Europese Habitatrichtlijn en daarmee juridisch houdbaar is. Bij de Raad van State lopen tweehonderd zaken waarin bezwaarmakers aanvoeren dat de PAS juridisch niet deugt. Die zaken, aangespannen door milieugroepen, houdt de raad aan tot de beantwoording van het Hof van Justitie er is.
En in maart 2018 werden MOB, Vereniging Leefmilieu en Werkgroep Behoud de Peel door de Raad van State in het gelijk gesteld met hun verzoek om natuurvergunningen voor veehouderij te schorsen. De vergunningen waren verleend door de provincies Gelderland en Limburg op basis van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). MOB en partners stellen dat de provincies veel te veel vergunningen hebben afgegeven waardoor onacceptabele natuurschade optreedt. De Raad van State bevestigt dat teveel vergunningen zijn uitgegeven, en zegt nu rekening te houden met veel meer schorsingsverzoeken van verleende vergunningen.
Het kromme aan de PAS is dat er op voorhand stikstofruimte wordt uitgegeven aan o.a. de landbouw, onder de gelijktijdige aanname dat er in de toekomst o.a. door vrijwillige maatregelen van de veehouderij een afname van de stikstofuitstoot zal gaan plaatsvinden. Overbelaste natuurgebieden worden in de nabije toekomst dus nog meer belast met ammoniakdepositie. Ook aan het eind van de rit, in 2030, zal de depositie op 35% van de oppervlakte aan natuurterreinen nog lang niet onder de kritische depositiewaarde (de max. hoeveelheid stikstof uit de lucht die het betreffende natuurgebied nog kan verwerken zonder te verslechteren) zitten.
(21 februari 2015)
Landelijke aanpak ammoniakdepositie onder de maat
De maatregelen die de overheid heeft voorgesteld in het kader van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) zijn onvoldoende om de achteruitgang van Nederlands meest waardevolle natuurgebieden (o.a. De Bruuk) te stoppen, aldus de WMG in haar zienswijze op het ontwerp dat begin januari 2015 werd gepubliceerd. De helft van de tot 2030 te realiseren vermindering van de schadelijke uitstoot wordt ook nog eens meteen weer uitgedeeld voor uitbreidingsplannen van o.a. de landbouw.
Met de PAS (meer info op pas.natura2000.nl) wil de overheid de vergunningverlening voor activiteiten rond Natura2000-gebieden versoepelen. In de huidige situatie wordt in het kader van de Natuurbeschermingswet geen enkele toename van stikstofdepositie op deze gebieden toegestaan, nieuwe activiteiten of uitbreidingen van bijv. wegennet en veehouderijen krijgen daarom moeilijk een vergunning. Er is namelijk al sprake van fors overbelaste situaties: de hoeveelheid stikstof die uit de lucht naar beneden regent, is al veel meer dan vanuit natuurbeschermingsdoeleinden verantwoord is. Stikstof leidt tot verrijking van de bodem waardoor stikstofminnende planten (bijv. brandnetel) sneller groeien ten koste van de langzame groeiers (die mede om die reden zo kwetsbaar en zeldzaam geworden zijn in ons land). Ook zorgt stikstof in de vorm van ammoniak (komt vrij uit de veehouderij, vooral stallen en mest uitrijden) voor ongewenste verzuring van de bodem. De voortdurende aanvoer van deze stoffen uit de lucht maakt het dus onmogelijk om de kwaliteit van onze beschermde natuurgebieden te verbeteren, terwijl dit wel dringend noodzakelijk is.
Het idee achter de PAS is dat er tot 2030 maatregelen worden genomen die leiden tot minder stikstofuitstoot uit de landbouw (de zgn. brongerichte maatregelen) en minder kwetsbaarheid van natuurgebieden voor stikstof (beheermaatregelen). De helft van de geplande / geschatte / berekende / gehoopte? stikstofreductie in 2030 wordt meteen in 2015 beschikbaar gesteld voor uitbreidingsplannen van o.a. de landbouw. Dit wordt de zgn. ontwikkelruimte genoemd. Bovendien wordt de vergunningverlening versoepeld en hebben bedrijven die met hun stikstofdepositie op een nabijgelegen natuurgebied onder een bepaalde drempelwaarde blijven, geen vergunning meer nodig. Het hele plan wordt opgehangen aan rekenmodellen die een onzekerheid hebben van maar liefst 70%! Het is dus niet vreemd dat er vanuit milieugroeperingen forse kritiek op deze luchtfietserij wordt geleverd. Het afwentelen van dit probleem op de belastingbetaler (alle maatregelen worden door de overheid gefinancierd) is strijdig met het algemeen aanvaarde principe in de milieuwetgeving dat de vervuiler betaalt. De enige effectieve aanpak van de ammoniakproblematiek is het verminderen van de veestapel.
(10 september 2014)
Oproep aan Natuurmonumenten om stelling te nemen in stikstofdiscussie
De WMG is een van de 47 lokale en regionale milieu- en natuur die in een gezamenlijke brief aan Vereniging Natuurmonumenten hun onvrede uitspreken over het feit dat Natuurmonumenten tot op heden geen stelling neemt tegen de ernstige natuurschade veroorzaakt door illegale veehouderijbedrijven. Vereniging Natuurmonumenten heeft als grootste natuurorganisatie en vaste gesprekspartner van de overheid de plicht hierover stevig bij de overheid aan de bel te trekken. Door dit na te laten legitimeert zij het gedoogbeleid van de overheid rond de illegale vee-uitbreidingen zonder geldige natuurbeschermingswetvergunning.
De 47 organisaties maken zich grote zorgen over ernstige natuurschade door de Nederlandse veehouderij. In de afgelopen 10 jaar hebben duizenden bedrijven illegaal uitgebreid zonder de vereiste Natuurbeschermingswetvergunning. De overheid is bezig nieuwe regels op te stellen over de natuurschade door veehouderij. De overheid wil met één besluit - Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) - duizenden illegale bedrijfsuitbreidingen alsnog een Natuurbeschermingswetvergunning geven, zonder dat serieuze extra eisen worden gesteld.
Brief aan Natuurmonumenten
Achtergronden
Meer info vindt u op www.mobilisation.nl